İstanbul'un tepeleri

Bugün Suriçi'nde kalan eski İstanbul, yedi tepe üzerine kurulmuştur ve "yedi tepeli şehir" olarak bilinmektedir. Şehir bu unvanı, bilinçli bir şekilde Roma modelini takip ederek yedi tepe üzerine inşa edilmiş olan Bizans Konstantinopolis'inden miras almıştır.

İstanbul'un yedi tepesi

Kahverengi tepe isimleri ile Konstantinopolis haritası

Yedi tepe tarihi şehir surları içinde, Tarihî yarımadada yer alır. İlk tepe, ikincil ve tersiyer jeolojik devirlerinde Haliç vadisi ve Boğaziçi açılırken ortaya çıkmıştır. Osmanlı İmparatorluğu ve erken Bizans İmparatorluğu dönemlerinde her tepenin üstünde abidesel dini binalar yükselmiştir (Bizans'da kiliseler, Osmanlı'da Selatin camileri).

Birinci tepe'ye, Bizantion antik şehri kurulmuştur, Sarayburnu ile başlar ve Ayasofya, Sultan Ahmet Camii ve Topkapı Sarayının bulunduğu alanları kapsar.

İkinci tepe'de, Nuruosmaniye Camii, Kapalıçarşı ve Çemberlitaş Sütunu bulunur. Bu tepe, doğu Eminönü'de Bâb-ı Âli'den itibaren uzanan oldukça derin bir vadi ile ikiye ayrılmıştır.

Üçüncü tepe'de, günümüzde İstanbul Üniversitesi ana binaları bulunur. Güneyde Bayezid Camii, kuzeyde Süleymaniye Camii bulunur. Tepenin güney yamaçlarında Kumkapı ve Langa bulunur.

Dördüncü tepe'ye, önce Havariyyun Kilisesi sonra Fatih Camii inşa edilmiştir, etekleri kuzeyde Haliç'e keskin, güneyde ise Aksaray'a daha yumuşak eğimle iner.

Beşinci tepe'de, Yavuz Selim Camii bulunur. Beşinci ve altıncı tepeler, batıda Haliç kıyısındaki Balat'a uzanan bir vadi ile ayrılır.

Altıncı tepe'de, Edirnekapı ve Ayvansaray bulunur. Yumuşak eğimli etekleri, savunma surlarının dışına taşar.

Yedinci tepe, Bizans zamanında Xērolophos (Modern Yunanca:  ξηρόλοφος), ya da "Kurutepe" olarak bilinir. Aksaray'dan Theodosius Surları ve Marmara Denizi'ne uzanır. Bu geniş tepenin zirveleri Topkapı, Aksaray ve Yedikule'de üçgen yapar.

Eski İstanbul tepeleri Fatih çevresi hariç bugün hızlı tramvay yolu üzerindedir. İstanbul'un, büyükşehir tepeleri ve bu tepelerde kurulmuş semtleri şöyledir:

• Alemdağı
• Aydos
• Büyükçamlıca
• Çeliktepe
• Çıplaktepe
• Esentepe
• Fetihtepe
• Fikirtepe
• Gayrettepe
• Göztepe
• Gültepe
• Hürriyettepe
• İcadiyetepe
• Karlıtepe
• Kayışdağı
• Kuştepe
• Küçükçamlıca
• Madentepe
• Nakkaştepe
• Nurtepe
• Seyrantepe
• Sultantepe
• Şehitliktepe
• Şirintepe
• Tepebaşı
• Yuşâ Tepesi
• Güvercintepe
• Şahintepe

Kaynakça

• Janin, Raymond (1964). Constantinople Byzantine (Fransızca) (2 bas.). Paris: Institut Français d'Etudes Byzantines.