Özbekistan
Özbekistan Cumhuriyeti Oʻzbekiston Respublikasi (Özbekçe) | |
|---|---|
| Başkent ve en büyük şehir |
Taşkent 41°16′K 69°13′D / 41.267°K 69.217°D |
| Resmî diller | Özbekçe[1][2] |
| Tanınan bölgesel diller | Karakalpakça |
| Çok dillilikte iletişim için: | Rusça |
| Etnik gruplar (2021[3]) |
%84,5 Özbek %4,8 Tacik %2,4 Kazak %2,2 Karakalpak %2,1 Rus %0,8 Kırgız %0,6 Türkmen %0,5 Tatar %2,1 Diğer |
| Demonim | Özbek |
| Hükûmet | Üniter başkanlık cumhuriyeti |
| Şevket Mirziyoyev | |
• Başbakan | Abdulla Aripov |
| Tarihçe | |
• Formasyon | 17471 |
| 27 Ekim 1924 | |
• İlan | 1 Eylül 1991 |
• Tanıma | 8 Aralık 1991 |
• Tamamlanışı | 25 Aralık 1991 |
| Yüzölçümü | |
• Toplam | 448.978 km2 (173.351 sq mi) (56.) |
• Su (%) | 4,9 |
| Nüfus | |
• 2022 tahminî | 35,300,000 [4] (41..) |
• Yoğunluk | 74,1/km2 (191,9/sq mi) (132.) |
| GSYİH (SAGP) | 2021 tahminî |
• Toplam | 270,013 milyar $[5] (61.) |
• Kişi başına | 7.830 $[5] (121..) |
| GSYİH (nominal) | 2021 tahminî |
• Toplam | 61,203 milyar $[5] (77.) |
• Kişi başına | 1.775 $[5] (147.) |
| Gini (2013) |
▼ 36.7[6][7] orta · 88. |
| İGE (2019) |
 0.720[8]yüksek · 106. |
| Para birimi | Som (UZS) |
| Zaman dilimi | UTC+5 (UZT) |
• Yaz (YSU) | UTC+5 (kullanılmamaktadır) |
| Trafik akışı | sağ |
| Telefon kodu | 998 |
| İnternet alan adı | .uz |
| |
Özbekistan, resmî adıyla Özbekistan Cumhuriyeti (Özbekçe: Oʻzbekiston Respublikasi), Orta Asya'da bir ülkedir. Yedi bağımsız Türk devletinden biridir. Kuzeyde Kazakistan, kuzeydoğuda Kırgızistan, güneydoğuda Tacikistan, güneyde Afganistan ve güneybatıda Türkmenistan ile komşudur. Lihtenştayn ile birlikte sadece denize kıyısı olmayan ülkelere sınırı bulunan iki ülkeden biridir. Seküler ve üniter bir cumhuriyet olan Özbekistan 12 il ve bir özerk cumhuriyete (Karakalpakistan) ayrılmıştır. Başkenti Taşkent'tir. Ülke tarihî önemi ve stratejik konumu nedeniyle zengin bir kültürel mirasa sahiptir. Halkın %85'i Özbekçe konuşur. Rusça, yönetimde ve ülkenin farklı etnik grupları arasında ortak dil olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Tacik ve Kazak azınlıklar bulunur. Ülkede İslam en yaygın dindir, bunu %5 ile Rus Ortodoksluğu takip eder. Müslümanların çoğu Hanefilik mezhebindendir.
Günümüz Özbekistan toprakları antik dönemde İran dillerinin konuşulduğu Mâverâünnehir ve Turan bölgelerinin parçasıydı. Kaydedilmiş ilk yerleşimciler olan Doğu İran kökenli İskitler; MÖ 8-6. yüzyıllarda Harezm, Baktriya ve Soğdya bölgelerinde, MÖ 3-MS 6. yüzyıllarda ise Fergana ve Margiyana bölgelerinde egemenlik kurdular. Bölge 7. yüzyıldaki, Müslümanların İran'ı fethine kadar Pers Ahameniş İmparatorluğu, Grek-Baktriya Krallığı, Part İmparatorluğu ve Sasani İmparatorluğu'nun parçası oldu. Fethin ardından İslam bölgede yayıldı. Aynı dönemde Semerkant, Hive ve Buhara gibi şehirler İpek Yolu sayesinde zenginleşti. İslam'ın Altın Çağı'nda Buhârî, Tirmizî, Birûni ve İbn-i Sina gibi dönemin önde gelen bilim ve ilim adamları bu şehirlerde yetişti. 13. yüzyılda, bölgeye hâkim olan Harezmşahlar Orta Asya'nın tümü ile birlikte Moğol istilalarına yenik düştü. Moğol ordularına katılmış olan Türk boyları bölgeye yerleşerek Özbekistan'ı Türkleştirdiler. 14. yüzyılda kurulan Timur İmparatorluğu'nun başkenti Semerkant, Uluğ Bey devrinde önemli bir bilim merkezi hâline geldi. Bu dönem tarihçiler tarafından Timurlu Rönesansı olarak tanımlanır. İmparatorluk 16. yüzyılda Özbek Şeybanîler tarafından yıkıldı ve bölgede Buhara, Hokand ve Hive hanlıkları kuruldu. Timurlu hanedanından Babür, Hindistan üzerinde egemenlik kurdu.
19. yüzyılda Orta Asya Rus İmparatorluğu'nun kontrolüne geçti. Taşkent bu dönemde Rus Türkistanı'nın başkenti oldu. Sovyetler Birliği 1924'te Sovyet Orta Asyası'nı parçalayarak Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni kurdu. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 1991'de Özbekistan Cumhuriyeti ilan edildi.
Ülkeyi kuruluşundan 2016'ya dek yönetmiş olan İslam Kerimov döneminde Özbekistan'ın insan hakları ve bireysel özgürlükler konusunda politikaları uluslararası kuruluşlar tarafından ağır biçimde eleştirildi.[9][10][11] Ancak Kerimov'un 2016'daki ölümünün ardından yeni cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ülkede yaygın olan pamuk köleliği[12] ve çocuk işçiliği[13][14] konularında reformlara girişti. Serbest ekonomiye geçiş için çalışmalar başlattı ve Özbekistan'ın komşularıyla ilişkileri iyileşti.[15][16][17][18] Uluslararası Af Örgütü 2017/18'de önceki dönemdeki baskıcı uygulamaların ve hukuksuzlukların sadece kalıntılarının kaldığını raporladı. 2020 BM raporu da iyileşmelerin gerçekleştiğini doğruladı.
Özbek ekonomisi hâlen serbest piyasa ekonomisine geçiş sürecindedir. Ülkenin dış ticaret politikası ithal ikamesine (ithalat ürünlerinin yurt içinde üretilmesi) dayanır. Özbekistan dünyanın en büyük pamuk ihracatçılarından biridir. Sovyet Dönemi'nden kalan dev enerji üretim tesisleri ve doğal gaz kaynakları ülkenin Orta Asya'daki en büyük elektrik üreticisi olmasını sağlamıştır.[19] Ülke Türk Konseyi, TÜRKSOY, BDT, OSCE, BM ve Şanghay İşbirliği Örgütü üyesidir.
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Özbeklerin Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Özbek ulusu ilk olarak Cengiz Han'ın torunu Şiban'ın soyundan gelen Ebü'l-Hayr Han'ın önderliğinde Deşt-i Kıpçak'taki çeşitli Türk boyları ve kabilelerinin Özbek/Şeybani Hanlığı etrafında örgütlenmesiyle oluşmuştur. Hanlık, Ebü'l-Hayr Han'ın vefatından sonra bir süre karışıklık içinde kalmış ve Özbekler dağılmışlardır.[20] Torunu ve Şah Budak’ın oğlu Şeybani Han, dağınık hâldeki Özbekleri birleştirmiş ve seferler düzenlemiştir. Timurlu Devleti'ndeki taht kavgalarından yararlanan Şeybani Han, Maveraünnehir ile Harezm'i ele geçirip Timurlu Devletini yıkmış ve Hanlığın başkentini Buhara'ya taşımıştır.[21] Bundan sonra Timurlu halkı da Özbek ulusuna girmiş ve Deşt-i Kıpçak'tan gelen bu göçebe Özbekler Timurlu topraklarına yerleşmiştir, bu Türk topluluklarının kültürel etkileşimiyle günümüzdeki Özbekler teşkil olmuştur.[22]
Bağımsız Özbekistan Devleti[değiştir | kaynağı değiştir]
Özbekistan, 20 Haziran 1990'da egemenliğini, 1 Eylül 1991'de bağımsızlığını ilan etmiştir. 29 Aralık 1991 tarihinde düzenlenen referandumla bağımsızlık ilanı onaylanmıştır. Özbekistan bağımsızlığını kazandıktan sonra gelişmiş ülkelerle özellikle ekonomik anlamda ilişkiler kurmuştur. Özbekistan zengin yer altı kaynaklarını diğer ülkelere satma imkânı bulmuştur. Özbekistan çok eskiye dayanan köklü devlet geleneği sayesinde bağımsızlığını kazandıktan kısa süre sonra Orta Asya'nın güçlü devleti hâline gelmiştir ve günümüzde de Orta Asya liderliği konusunda Kazakistan ile rekabet hâlindedir. Bağımsızlığından 2 Eylül 2016 tarihindeki ölümüne kadar devlet başkanlığını İslam Kerimov yürütmüştür. Bugün Özbekistan cumhurbaşkanlığı görevini, 4 Aralık 2016 tarihinde cumhurbaşkanı olarak seçilen Şevket Mirziyoyev yürütmektedir.[23]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Bağımsız Özbekistan'ın 447.400 km²lik bir yüzölçümü bulunmaktadır. Özbekistan; Kazakistan, Tacikistan, Afganistan, Kırgızistan ve Türkmenistan'a komşudur. Başkenti Taşkent'tir. 1 Ekim 2022 yılı nüfus sayımına göre nüfusu 35.821.000’dir.[24] Deniz kıyısı bulunmayan Özbekistan'da kurak çöl ve karasal ve soğuk iklim vardır. Deniz olmadığı için toprak ve çöl vardır.
Önemli nehirler[değiştir | kaynağı değiştir]
Sirderya (Seyhun) ve Amuderya (Ceyhun) en önemli nehirleridir. Ayrıca, Surhanderya, Karaderya, Zerefşan, Kaşkaderya ve Narin deryaları da bulunmaktadır. En büyük gölü Aral'dır. Aral Gölü ayrıca, Sovyet dönemindeki yanlış tarım politikaları sonucunda bugün Özbekistan için büyük bir çevre felaketi doğurmuştur.
Demografik yapı[değiştir | kaynağı değiştir]
Diğer Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde olduğu gibi iklimi, yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve karasal iklimdir.
1996 CIA World Factbook verilerine göre Özbekistan etnik dağılımında Özbekler %80, Ruslar %5,5, Tacikler %5’lik orana sahiptir.[25] Nüfusun %96'sı Müslüman’dır. Ülkede %2 oranında Ortodoks nüfus yaşamaktadır. %2 oranında diğer dinlere mensup insan bulunmaktadır.
| Etnik gruplar |
1926 sayımı1 | 1939 sayımı2 | 1959 sayımı3 | 1970 sayımı4 | 1979 sayımı5 | 1989 sayımı6 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nüfus | % | Nüfus | % | Nüfus | % | Nüfus | % | Nüfus | % | Nüfus | % | |
| Özbekler | 3.467.226 | 73,0 | 4.804.096 | 65,1 | 5.038.273 | 62,2 | 7.733.541 | 64,7 | 10.569.007 | 68,7 | 14.142.475 | 71,4 |
| Ruslar | 245.807 | 5,2 | 727.331 | 11,6 | 1.090.728 | 13,5 | 1.495.556 | 12,5 | 1.665.658 | 10,8 | 1.653.478 | 8,4 |
| Tacikler | 350.670 | 7,4 | 317.560 | 5,1 | 311.375 | 3,8 | 457.356 | 3,8 | 594.627 | 3,9 | 933.560 | 4,7 |
| Kazaklar | 191.126 | 4,0 | 305.416 | 4,9 | 335.267 | 4,1 | 549.312 | 4,6 | 620.136 | 4,0 | 808.227 | 4,1 |
| Tatarlar | 28.335 | 0,6 | 147.157 | 2,3 | 397.981 | 4,9 | 442.331 | 3,7 | 531.205 | 3,5 | 467,829 | 2,4 |
| Karakalpaklar | 142.688 | 3,0 | 181.420 | 2,9 | 168.274 | 2,1 | 230.273 | 1,9 | 297.788 | 1,9 | 411.878 | 2,1 |
| Kırım Tatarları | - | - | 46.829 | 0,6 | 135.426 | 1,1 | 117.559 | 0,8 | 188.772 | 1,0 | ||
| Koreliler | 30 | 0,0 | 72.944 | 1,2 | 138.453 | 1,7 | 151.058 | 1,3 | 163.062 | 1,1 | 183.140 | 0,9 |
| Kırgızlar | 79.610 | 1,7 | 89.044 | 1,4 | 92.725 | 1,1 | 110.864 | 1,0 | 142.182 | 0,7 | 174.907 | 0,8 |
| Ukraynalılar | 25.335 | 0,5 | 70.577 | 1,1 | 87.927 | 1,1 | 114.979 | 1,0 | 113.826 | 0,7 | 153.197 | 0,8 |
| Türkmenler | 31.492 | 0,7 | 46.543 | 0,7 | 54.804 | 0,7 | 71.066 | 0,6 | 92.285 | 0,6 | 121.578 | 0,6 |
| Türkler | 371 | 0,0 | 474 | 0,0 | 21.269 | 0,3 | 46.398 | 0,4 | 48.726 | 0,3 | 106.302 | 0,5 |
| Yahudiler | 37.621 | 0,8 | 50.676 | 0,8 | 94.303 | 1,2 | 102.843 | 0,9 | 99.836 | 0,7 | 94.689 | 0,5 |
| Ermeniler | 14.862 | 0,3 | 20.394 | 0,3 | 27.370 | 0,3 | 34.470 | 0,3 | 42.374 | 0,3 | 50.537 | 0,3 |
| Azeriler | 20.764 | 0,4 | 3.645 | 0,1 | 40.511 | 0,5 | 40.431 | 0,3 | 59.779 | 0,4 | 44.410 | 0,2 |
| Uygurlar | 36.349 | 0,8 | 50.638 | 0,8 | 19.377 | 0,2 | 24.039 | 0,2 | 29.104 | 0,2 | 35.762 | 0,2 |
| Başkurtlar | 624 | 0,0 | 7.516 | 0,1 | 13.500 | 0,2 | 21.069 | 0,2 | 25.879 | 0,2 | 34.771 | 0,2 |
| Diğerleri | 77.889 | 1,6 | 98.838 | 1,6 | 126.738 | 1,6 | 198.570 | 1,7 | 176.274 | 1,1 | 204.565 | 1,0 |
| Toplam | 4.750.175 | 6.271.269 | 8.105.704 | 11.959.582 | 15.389.307 | 19.810.077 | ||||||
| 1 (Karakalpakistan Aralık 1936'da Özbekistan SSC'ne bağlandı.1926 sayımına dahil değil); kaynak: [1]8 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 2 kaynak: [2]22 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 3 kaynak: [3]16 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 4 kaynak: [4]3 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 5 kaynak: [5]24 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 6 kaynak: [6]16 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. | ||||||||||||
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Ülkede hâlen Halk Demokratik Partisi, Liberal Demokrat Partisi, Adalet Sosyal Demokrat Partisi ve Millî Tikleniş Partisi bulunmaktadır. İlk parlamento seçimleri 1994'te yapılmıştır. Yönetim biçimi cumhuriyettir.
Özbekistan Cumhuriyeti AGİT, BM ve diğer uluslararası kuruluşlara üyedir. Özbekistan'da Devlet Televizyon Radyo Şirketi televizyon ve radyo yayını yapar. Sadece devlet kanalları değil özel kanallar da vardır. Bunlardan bazıları M5, Milli Tv, Sevimli, Zo’r TV kanallarıdır. Devlet kanallarının bazıları Özbekistan, Navo, Bolajon, Taşkent, Kinoteatr, Yoshlar, Medeniyet ve Marifet, Dünya Böyle ve Spor TV kanallarıdır. Şirketin HD ve yerel kanalları vardır. Özbekistan'da 3 adet devlet ve 18 adet özel ve 5 adet yabancı olmak üzere toplam 26 adet banka bulunmaktadır. Ülkenin Artel adlı elektronik markası vardır. Piyasaya sürülmüştür.
İletişim[değiştir | kaynağı değiştir]
Resmi kaynak raporuna göre, 1 Temmuz 2007'de 3,7 milyon olan Özbekistan'daki cep telefonu kullanıcı sayısı 10 Mart 2008 itibarıyla 7 milyona ulaştı.[26] 2017'de mobil kullanıcı sayısı 24 milyondan fazlaydı.[27] Abone sayısı açısından en büyük cep telefonu operatörü MTS-Özbekistan'dır.[28]
2019 itibarıyla, tahmini internet kullanıcı sayısı 22 milyondan fazlaydı veya nüfusun yaklaşık %52'siydi.[29][30]
Özbekistan'da İnternet Sansürü var ve Ekim 2012'de hükümet proxy sunucularına erişimi engelleyerek internet sansürünü sertleştirdi.[31] Sınır Tanımayan Gazeteciler, Özbekistan hükümetini "İnternetin Düşmanı" olarak adlandırdı ve Arap Baharı'nın başlamasından bu yana hükümetin internet üzerindeki kontrolü önemli ölçüde arttı.[32]
Özbekistan'da basın otosansür uyguluyor ve yabancı gazeteciler, resmi raporlara ve resmi olmayan ve tanık ifadelerine göre birkaç yüz kişinin tahminine göre, hükümet birliklerinin protestocu kalabalığına ateş açarak 187 kişiyi öldürdüğü 2005 Andican katliamından bu yana kademeli olarak ülkeden sınır dışı edildi.[32]
Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]
Ülkenin başkenti ve en büyük şehri olan Taşkent'in 1977'de inşa edilen ve Sovyetler Birliği'nden on yıllık bağımsızlığının ardından 2001'de genişletilen dört hatlı bir metrosu var. Özbekistan ve Kazakistan şu anda Orta Asya'da metro sistemine sahip iki ülke. Eski Sovyetler Birliği'ndeki en temiz sistemlerden biri olarak tanıtılıyor.[33] İstasyonlar fazlasıyla süslü. Örneğin, 1984 yılında inşa edilen Metro Kosmonavtov istasyonu, insanlığın uzay araştırmalarındaki başarılarını takdir etmek ve Sovyet kozmonot Vladimir Dzhanibekov'un rolünü anmak için bir uzay yolculuğu teması kullanılarak dekore edilmiştir.Özbek kökenli. Bir istasyon girişinin yanında Vladimir Dzhanibekov'un bir heykeli duruyor.
Şehrin dört bir yanından geçen devlet tarafından işletilen tramvaylar ve otobüsler var. Kayıtlı ve kayıtsız birçok taksi de vardır. Özbekistan'da modern araba üreten fabrikalar var. Araba üretimi, hükümet ve Koreli otomobil şirketi Daewoo tarafından destekleniyor. Mayıs 2007'de otomobil üreticisi UzDaewooAuto , General Motors-Daewoo Auto and Technology ( GMDAT , ayrıca bkz . GM Özbekistan ) ile stratejik bir anlaşma imzaladı.[34] Hükümet , küçük otobüs ve kamyon üreticisi SamKochAvto'daki Türk Koç'un hissesini satın aldı. Ardından Japon Isuzu Motors ile Isuzu otobüs ve kamyon üretimi için anlaşma imzaladı.[35]
Tren bağlantıları, Özbekistan'daki birçok kasabanın yanı sıra komşu eski Sovyetler Birliği cumhuriyetlerini birbirine bağlar. Ayrıca bağımsızlıktan sonra hızlı çalışan iki tren sistemi kuruldu. Özbekistan, Orta Asya'daki ilk yüksek hızlı demiryolunu Eylül 2011'de Taşkent ile Semerkant arasında hizmete açtı. Afrosiyob adlı yeni yüksek hızlı elektrikli tren Talgo 250, Talgo SL (İspanya) tarafından üretildi ve 26 Ağustos 2011'de Taşkent'ten Semerkant'a ilk seferini yaptı.[36]
Sovyet döneminde inşa edilmiş büyük bir uçak fabrikası var - Taşkent Chkalov Havacılık Üretim Fabrikası veya Rusça'da ТАПОиЧ. Tesis, II. Dünya Savaşı sırasında, ilerleyen Nazi kuvvetleri tarafından ele geçirilmemek için üretim tesislerinin güney ve doğuda boşaltıldığı zaman ortaya çıktı. 1980'lerin sonlarına kadar tesis, SSCB'nin önde gelen uçak üretim merkezlerinden biriydi. Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla, üretim ekipmanlarının modası geçmiş oldu; işçilerin çoğu işten çıkarıldı. Şimdi yılda sadece birkaç uçak üretiyor, ancak artan Rus şirketlerinin ilgisiyle, üretim geliştirme planları söylentileri var.
Askeri[değiştir | kaynağı değiştir]
65.000'e yakın askeriyle Özbekistan, Orta Asya'daki en büyük silahlı kuvvetlere sahiptir. Askeri yapı büyük ölçüde Sovyet ordusu'nun Türkistan Askeri Bölgesi'nden miras kalmıştır.[37] Özbek Silahlı Kuvvetlerinin teçhizatı standarttır, çoğunlukla Sovyet sonrası mirastan ve yeni hazırlanmış Rus ve bazı Amerikan teçhizatından oluşur.
Hükümet, eski Sovyetler Birliği'nin silah kontrolü yükümlülüklerini kabul etti, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması'na katıldı (nükleer olmayan bir devlet olarak) ve ABD Savunma Tehditlerini Azaltma Ajansı'nın (DTRA) Batı Özbekistan'daki aktif programını destekledi ( Nukus ve Vozrozhdeniye Adası ). Özbekistan Hükümeti, GSYİH'nın yaklaşık %3,7'sini orduya harcıyor, ancak 1998'den bu yana giderek artan bir şekilde Yabancı Askeri Finansman (FMF) ve diğer güvenlik yardımı fonları alıyor.
ABD'deki 11 Eylül 2001 terör saldırılarının ardından Özbekistan, ABD Merkez Komutanlığının Özbekistan'ın güneyindeki Karşı-Hanabad hava üssüne erişim talebini onayladı. Ancak Özbekistan, Andican katliamı ve ABD'nin bu katliama tepkisinin ardından ABD'nin hava üslerinden çekilmesini talep etti . Son ABD birlikleri Kasım 2005'te Özbekistan'dan ayrıldı.[38] 2020'de, eski ABD üssünün orada konuşlanmış ABD personelinde alışılmadık derecede yüksek kanser oranlarına neden olabilecek radyoaktif maddelerle kirlendiği ortaya çıktı. Ancak Özbekistan hükümeti böyle bir vakanın daha önce yaşanmadığını öne sürerek bu açıklamayı yalanladı.[39]
23 Haziran 2006'da Özbekistan, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü'ne (CSTO) tam katılımcı oldu, ancak CSTO'ya Haziran 2012'de üyeliğini askıya almasını bildirdi.[40]
| Şu madde dizisinin bir parçasıdır: Özbekistan devlet yapısı |
| Hükûmet |
| Dış ilişkiler |
|
İdari birimler[değiştir | kaynağı değiştir]
Özbekistan 12 il (viloyat), 1 özerk cumhuriyet (Karakalpakistan Cumhuriyeti) ve 1 bağımsız şehirden (Taşkent) oluşur.
| Numara | Türkçe | Özbekçe | Merkez | Bölge Nüfusu (2008) | Alan (km2) |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Taşkent Şehri | Toshkent Shahri | Taşkent | 2.192.700 | 334,3 |
| 2 | Andican | Andijon | Andican | 2.477.900 | 4.200 |
| 3 | Buhara | Buxoro | Buhara | 1.576.800 | 39.400 |
| 4 | Fergana | Farg'ona | Fergana | 2.997.400 | 6.800 |
| 5 | Cizzak | Jizzax | Cizzak | 1.090.900 | 20.500 |
| 6 | Nemengan | Namangan | Namangan | 2.196.200 | 7.900 |
| 7 | Nevai | Navoiy | Navoy | 834.100 | 110.800 |
| 8 | Kaşkaderya | Qashqadaryo | Karşı | 2.537.600 | 28.400 |
| 9 | Semerkand | Samarqand | Semerkand | 3.032.000 | 16.400 |
| 10 | Sirderya | Sirdaryo | Gulistan | 698.100 | 5.100 |
| 11 | Surhanderya | Surxondaryo | Tirmiz | 2.012.600 | 20.800 |
| 12 | Taşkent | Toshkent | Taşkent | 2.537.500 | 15.300 |
| 13 | Harezm | Xorazm | Ürgenç | 1.517.600 | 6.300 |
| 14 | Karakalpakistan Cumhuriyeti | Qoraqalpog‘iston Respublikasi | Nukus | 1.612.300 | 160.000 |
Önemli Şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Uzbekistan: Law "On Official Language"". Refworld. 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Constitution of the Republic of Uzbekistan". constitution.uz. constitution.uz. 15 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2020.
- ^ http://data.egov.uz/eng/data/6117a05996188a0f14ac917b?page=1
- ^ "Демографическая ситуация (январь-март 2020 года)". Stat.uz. 27 Nisan 2020. 16 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d Uzbekistan 12 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. International Monetary Fund
- ^ "Income Gini coefficient | Human Development Reports". hdr.undp.org. 10 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2017.
- ^ "GINI index – Uzbekistan". MECOMeter – Macro Economy Meter. 4 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2017.
- ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ Uzbekistan 28 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Uluslararası Af Örgütü. 1 Mart 2013 tarihinde erişildi.
- ^ World Report 2012: Uzbekistan 9 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. İnsan Hakları İzleme Örgütü. 1 Mart 2013 tarihinde erişildi.
- ^ 2010 Human Rights Report: Uzbekistan 11 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. ABD Dışişleri Bakanlığı. 1 Mart 2013 tarihinde erişildi.
- ^ "AB'nin Özbekistan'dan pamuk ithaline dava: Tarlada zorla çalışıyorlar". euronews. 21 Ekim 2019. 22 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2021.
- ^ "Özbekistan'a çocuk işçi boykotu". T24. 10 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2021.
- ^ "Uzbekistan ends systematic use of child labour and takes measures to end forced labour – Modern Diplomacy". moderndiplomacy.eu. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2017.
- ^ "Eurasia's Latest Economic Reboot Can Be Found In Uzbekistan". Forbes. 14 Eylül 2017. 14 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2017.
- ^ Lillis, Joanna (3 Ekim 2017). "Are decades of political repression making way for an 'Uzbek spring'?". The Guardian. ISSN 0261-3077. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2017.
- ^ "Uzbekistan: A Quiet Revolution Taking Place – Analysis". Eurasia Review. 8 Aralık 2017. 8 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2017.
- ^ "The growing ties between Afghanistan and Uzbekistan – CSRS En". CSRS En. 28 Ocak 2017. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2017.
- ^ "Uzbekistan | Energy 2018 – Global Legal Insights". GLI – Global Legal InsightsUzbekistan | Energy 2018. 3 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2017.
- ^ "Semiha Altıer, Semerkand Sarayı'ndan Tarihe Bir Bakış". 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "İsmail Aka, Timur ve Devleti" (PDF). 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Semerkant Bölgesindeki Özbeklerin Etnik Tarihi". 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Özbekistan'da seçimleri Mirziyoyev kazandı". 6 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;unpopisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016.
- ^ "Uzbekistan Daily". . 26 Haziran 2007. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ "İTÜ İstatistikleri". 17 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ "UzDaily.com: TeliaSonera closes MCT buy". . 16 Mayıs 2011. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ uz, Kun. "Number of Internet users in Uzbekistan exceeds 22.1 million". Kun.uz (İngilizce). 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ "Individuals using the Internet (% of population) - Uzbekistan | Data". data.worldbank.org. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ "Uzbekistan toughens Internet censorship - UzNews.net". . 24 Aralık 2013. 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ a b "Uzbekistan profile - Media". BBC News (İngilizce). 5 Ocak 2012. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ "Tashkent Subway". . 18 Ocak 2012. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ www.uzdaily.com. "UzDaily.uz". UzDaily.uz (Rusça). 25 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ www.uzdaily.com. "UzDaily.uz". UzDaily.uz (Rusça). 25 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ "UzDaily.com: First high-speed electricity train carries out first trip from Samarkand and Tashkent". . 11 Ocak 2012. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ "Uzbekistan | Countries | Collection of Cooper Hewitt, Smithsonian Design Museum". collection.cooperhewitt.org. 13 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ "U.S. Troops Leave Uzbekistan". www.cbsnews.com (İngilizce). 30 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ "Uzbek base that housed U.S. troops allegedly had "7 to 9 times higher than normal" radiation, yellowcake uranium". www.cbsnews.com (İngilizce). 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
- ^ "Uzbekistan Suspends CSTO Membership". RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikigezgin'de Uzbekistan ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır. - Özbekistan Cumhuriyeti Hükümet sitesi
- Özbekistan Cumhurbaşkanlığı Medya Merkezi 10 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Özbekistan Millî Haber Ajansı 24 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- UzDaily Haber Ajansı 1 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
ÖZBEKİSTAN'dan yönler Kazakistan Kazakistan
Kazakistan
ve
KırgızistanKazakistan 
K 
B 
D 
G 
Kırgızistan
ve
TacikistanTürkmenistan Türkmenistan
ve
Afganistan
Afganistan Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra ortaya çıkan ülkelerBM üyesi devletler Tanınmayan ve kısmen
tanınan devletlerÜyelik Üyeler Ön üyeler Eski üyeler Öncel 
Spor Askeri Ekonomi Organizasyon Üyeler Gözlemciler Gözlemci Ülkeler 
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (Kıbrıs Türk Devleti adıyla)
Gözlemci Örgütler Üyeler 
Gözlemciler Tarih Antlaşmalar - Almatı Anlaşması (12 Temmuz 1993)
- İstanbul Anlaşması (21 Kasım 2008)
- Nahçıvan Anlaşması (3 Ekim 2009)
- New York Mutabakat Zaptı (23 Eylül 2014)
- Brüksel Mutabakat Zaptı (17 Şubat 2015)
Zirveler Siyaset Kuruluş Kültür Ekonomi Simgeler Ödüller Otorite kontrolü 
- BNE: XX453053
- BNF: cb15342210j (data)
- GND: 4062199-6
- HDS: 044996
- ISNI: 0000 0004 0611 8341
- LCCN: n91129869
- MusicBrainz: 95c0c3ee-ed52-31c4-83e6-19ced497e6d0
- NARA: 10045283
- NDL: 00577488
- NKC: ge134560
- NLI: 987007567638605171
- RERO: 02-A000126598
- SELIBR: 163807
- SUDOC: 027351009
- TDVİA: ozbekistan
- VIAF: 130982800
- WorldCat: lccn-n91129869
_svg/100px-Asia_(orthographic_projection).svg.png)
