Ceneviz Cumhuriyeti

Cenova
Cenova Serenissima Repubblica di Genova; Cenova Cumhuriyeti
	1005-1797
	Bayrak Arma
	Slogan; Respublica superiorem non recognoscens ; ("Cumhuriyet hiçbir üstünlüğü tanımaz.")
	Cenova Cumhuriyeti'nin ekonomik nüfuz alanları ve toprakları.
Başkent	Cenova
Yaygın diller	Liguryanca, Latince, İtalyanca
Hükûmet	Oligarşik cumhuriyet
Doç
• 1339–1344	Simone Boccanegra
• 1795-1797	Giacomo Maria Brignole
• 1814-1815	Girolamo Serra
Tarihçe
• Kuruluşu	1005
• Liguryan Cumhuriyeti	14 Haziran 1797
• Yeniden kuruluş	26 Nisan 1814
• Dağılışı	1797
Para birimi	Genovino
Öncüller	Ardıllar
	İtalya Krallığı
Liguryan Cumhuriyeti
Sardinya Krallığı

Cenova Cumhuriyeti, 11. yüzyıldan 1797 yılına kadar İtalya Yarımadası'nın kuzey batısında, Liguria olarak bilinen bölgede, bugünkü Cenova merkezli olarak hüküm sürmüş bir şehir devletidir. 1797'de yıkılan devlet, 1814'te tekrar kurulup 1815'te tamamen ortadan kalkmıştır.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ceneviz, esasında Genoese sözcüğünün Anadolu genelindeki telaffuzudur ve 1815 senesine kadar hüküm süren Cenova Cumhûriyeti uyrukluları tanımlamak için kullanılır. Ancak yakın dönemlerde hatalı olarak Cenova ile eş anlamlı bir yer adı gibi algılanması ve öyle kullanılması yazılı dil üzerinden bilinçsizce yaygınlaştırılmıştır. Oysa aynı terim Anadolu’da özellikle sahil bölgelerinin halk dilinde doğru anlamıyla bilinmekte ve kullanılmaktadır

Cenova, Liguria’nın en önemli liman şehridir. Denizcilik yoluyla gelişen Cenovalılar, yani Cenevizler Doğu’da birçok imtiyazlar elde etmişler, deniz kuvvetlerinin güçlü olması sebebiyle de birçok devleti hâkimiyetleri altına almışlardır. Akdeniz’de târih boyunca en büyük rakipleri olan Venedikle devamlı savaşmışlardır. Bizans İmparatoru Mihael VII’ye yaptıkları yardımlar karşılığı İstanbul’un Galata semtini ve İzmir limanından faydalanma husûsunda geniş imtiyazlar elde ettiler. Ayrıca Boğazlar üzerinde bâzı haklarla birlikte Karadeniz’de Amasra, Samsun ve Kefe gibi bazı önemli limanları kontrolleri altına aldılar.

İlk sigorta ve ilk komandit şirketleri Cenovalılar kurmuşlardır. Osmanlı Devleti sınırları dâhilinde ticâret serbestîsi elde etmek için, kuruluş devrinde harekete geçen Cenovalılara ilk imtiyâzı Sultan Birinci Murad vermiştir (1387). 1396 yılında Fransa hâkimiyeti altına giren Cenevizliler, Fransızların zoruyla Osmanlılara karşı aleyhte hareketlerde bulunmuşlardır.

Daha sonra tekrar Osmanlılarla dostluk kurma yolunu seçen Cenevizliler, Sultan Çelebi Mehmed ile Foça şap mâdenlerinin işletme hakkının karşılığında, yıllık 2000 düka altını vermeyi taahhüd eden anlaşmayı yaptılar (1416).

Bütün ticâretleri Doğu Akdeniz ve Yakındoğu ile olan Cenevizlilerin, Osmanlı Devletinin gelişmesiyle gelir kaynakları birer birer ellerinden çıktı. İstanbul’un Fâtih Sultan Mehmed Han tarafından fethi esnâsında Galatalı Cenevizliler tarafsızlık sözü vermelerine rağmen, sözlerinde durmamaları üzerine ellerindeki ticârî imtiyazların bâzıları alınmıştır. Zağanos Paşa ile 3 Haziran 1453’te yaptıkları anlaşmaya göre, yıllık vergi ödeyecekler, kilise kuramayacaklar, gayrimenkul hakkına sâhip olmayacaklardı. Böylece Galata Türklerin eline geçmiş oluyordu. Sakız, Limni, Amasra ve Kefe’deki Ceneviz kolonileri bir iki sene daha varlıklarını sürdürdülerse de Fâtih Sultan Mehmed bunları ortadan kaldırdı. Sakız Adası 1566’ya kadar vergi karşılığında varlığını sürdüydüyse de Kaptan-ı Deryâ Piyâle Paşa adayı aldı ve Ceneviz kolonisine son verdi.

Fransa bayrağı altında Doğu Akdeniz’de ticâretlerine devâm eden Cenevizlilere Sultân (III.) Mehmed bâzı ticârî imtiyazlar tanıdı. 1665’te ise diğer Avrupa devletlerine tanınan ticârî imtiyazlar Cenevizlilere de verildi. Osmanlı Ceneviz ticârî ilişkileri Fransız ordularının Cenova’yı işgâline kadar sürdü. 1777’de Liguria Cumhûriyeti Napolyon tarafından tekrar kuruldu. 1805’te Fransa’ya katılan Cenova, 1815’te Sardunya Krallığı tarafından ilhâk edildi. 1849’dan sonra İtalya tarafından alınarak onların ticâret limanı hâline geldi.