Aşkenaz Yahudileri
| Aşkenaz Yahudileri (אַשְׁכְּנַזִּים Y'hudey Ashkenazim) | |
|---|---|
| Toplam nüfus: | 10,5–11,2 milyon[1] |
| Nüfusun çok olduğu yerler: |
|
| Dil: | Yidiş, İbranice, İngilizce, Fransızca, Almanca, Lehçe ve Rusça |
| Din: | Yahudilik |
| İlgili etnik gruplar: | Yahudiler |
Aşkenaz Yahudileri (İbranice: אַשְׁכְּנַזִּים Ashkenazim [ˌAʃkəˈnazim]; Yidiş: יְהוּדֵי אַשְׁכְּנַז Y'hudey Ashkenaz [aʃkenaˈzim]),[2] MS 70 yıllarında Yahudi-Roma Savaşları’ndan sonra galip gelen Roma'nın, Yahudilerin Kudüs ve çevresinde kurdukları devlet Yehuda Krallığı’nı yıkıp, Yahudiler'i Orta Doğu’dan çıkartıp ıssız Germania topralarına sürgüne göndermelerinden sonra bu Yahudiler'e İbranice'de Alman toprakları anlamına gelen Ashkenazim denilmiştir. Kısaca Aşkenaziler, Yeni Çağ’la beraber Kutsal Roma İmparatorluğu'na kadar gelen gelen bin yıllık etnik Yahudiler'in Orta ve Doğu Avrupa koludur.[3] Aşkenazilerin diaspora dili Yidiştir (İbranice ve Almanca’nın karışımı). Yüzyıllar sonra İbranice, İsrail'de resmî bir dil olarak yeniden canlanana kadar sadece kutsal bir dil olarak kullanıldı. Aşkenaziler, Avrupa'daki zamanları boyunca Avrupa’nın ticaretine, felsefesine, edebiyatına, sanatına, müziğine ve bilimine birçok önemli katkıda bulunmuşlardır.[4][5]
“Aşkenazi" terimi, Batı Almanya ve Kuzey Fransa'da Orta Çağ'da Ren nehri boyunca yerleşim yerleri kuran Yahudi yerleşimcilerini ifade eder. Orada olduklarında Kudüs, Kutsal Topraklar ve Akdeniz'den gelen gelenekleri yeni ortamlarına da uyarladılar.
Geç Orta Çağ'da dini zulüm, anti-semitizm ve ayrımcılık nedeniyle Aşkenazi nüfusunun çoğunluğu sürekli olarak Doğu Avrupa’ya doğru kaymıştır, Kutsal Roma İmparatorluğu'ndan, bugünkü Beyaz Rusya'nın bazı bölümlerini içeren Polonya–Litvanya Topluluğu'nun daha sonraki bölgelerine taşınmıştır. Estonya, Letonya, Litvanya, Moldova, Polonya, Rusya, Slovakya ve Ukrayna’da birçok Aşkenazi diaspora kasabaları bulunmuştur. Ancak günümüzde birçok Aşkenazi İsrail’e, ABD’ye, Birleşik Krallığa ve Fransa’ya göçmüştür.[6][7]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Safaradi Yahudileri (Yahudilerin 2. büyük kolu)
- Mizrahi Yahudileri (Yahudilerin 3. büyük kolu)
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ UC Genetics of Absolute Pitch Study - Press 11 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. University of California, 2002
- ^ Wells, John (3 Nisan 2008). Longman Pronunciation Dictionary (3rd bas.). Pearson Longman. ISBN 978-1-4058-8118-0.
- ^ Mosk, Carl (2013). Nationalism and economic development in modern Eurasia. New York: Routledge. s. 143. ISBN 9780415605182.
In general the Ashkenazim originally came out of the Holy Roman Empire, speaking a version of German that incorporates Hebrew and Slavic words, Yiddish.
- ^ Glenda Abramson (ed.), Encyclopedia of Modern Jewish Culture, Routledge 2004 p. 20.
- ^ T. C. W. Blanning (ed.), The Oxford History of Modern Europe, Oxford University Press, 2000 pp. 147–48
- ^ Henry L. Feingold (1995). Bearing Witness: How America and Its Jews Responded to the Holocaust. Syracuse University Press. s. 36. ISBN 9780815626701.
- ^ Eric Hobsbawm (2002). Interesting Times: A Twentieth Century Life. Abacus Books. s. 25.
| Yahudilik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
