Akropolis

Yunanistan'daki Atina Akropolisi'nin Lycabettus Tepesi'nden görünümü

Pergamon Akropolisi, Bergama, İzmir

Assos Akropolisi, Ayvacık, Çanakkale

Akropolis ya da Akropol (Grekçe: ἀκρόπολις; Modern Yunanca: ακρόπολη) Antik Yunan kentlerinde, kentlerin yanıbaşındaki tepelerde inşa edilen hisarlara verilen addır. Kelime, Grekçe ἄκρος "yukarıda bulunan, yüksek ve πόλις "Şehir" kelimelerinin birleşiminden oluşmaktadır.

Klasik dönem Yunanistan'ında her önemli yerleşme yerinin bir akropolisi vardı ve akropolisler büyük şehirlerin en önemli bölgeleri olmuştu. Dini işlevi de bulunan akropolislerde tapınaklar, hazinedarlıklar ve çeşitli kurumlar da yer alırdı. Saldırı durumunda akropolis sonuna kadar savunulurdu.

Eski Yunan Medeniyeti, Yunanistan'ın yanı sıra Anadolu'da da çok sayıda akropolis inşa etmiştir. Bugün hala ayakta duranlar arasında Arykanda, Assos, Pergamon (Bergama), Kaunos, Olympos, Phaselis sayılabilir.

Atina Akropolisi

Akropolislerin en ünlüsü Atina Akropolisi'dir. Attika ovasında, deniz düzeyinden 152 m yükseklikte 270x150 boyutlarında bir kayalık olan Atina Akropolis'ine Cilalıtaş devrinde yerleşildi. Tunç devrinde (MÖ yaklaşık 3000) evler ve bir kral sarayı yapıldı.Günümüze kalan görkemli yapılar, Milattan önce 5. yüzyılda devlet adamı Perikles tarafından başlatılan geniş bir yapı programı sonucunda gerçekleştirildi. Yapılış sıralarına göre Atina Akropolisi'ndeki başlıca yapıtlar şunlardır:

• Parthenon (Athena Parthenos Tapınağı) : MÖ 437-432
• Propylaion (kapılı giriş) : MÖ 437-432
• Athena tapınağı : MÖ 427-424
• Erekhtheion : MÖ 421-405

Bu yapıların önemli bölümleri hâlâ ayaktadır. Sanayinin yarattığı çevre kirlenmesinden korunmaları için hazırlanan kapsamlı bir restorasyon programı, 1980 yıllarından bu yana sürdürülmektedir.