Osmanlı ordusu (klasik dönem)

Osmanlı Ordusu
Klasik Ordu (1451–1606) Sipahi Akıncı Sipahi Yeniçeri
Orduyu modernleştirme girişimleri Nizam-ı Cedid Ordusu Asakir-i Mansure-i Muhammediyye Hamidiye Alayları
Modern Ordu (1861–1922) Modern Ordu
Donanma 1842-1923 arası gemi ve tekneleri
Hava Kuvvetleri Fesa Evrensev Yusuf Kenan Bey Vecihi Hürkuş Ahmet Ali Çelikten
Savaşlar Avrupa Bizans Avusturya Hırvatistan Lehistan Venedik Portekiz Rus Yakın Doğu İran Asya Afrika

Klasik Osmanlı Ordusu, II. Mehmed'in (1451) devlet ve askeri yapılandırması ile başlamıştır ve Vaka-i Hayriye (1826) ile sona ermiştir. Bu ordu katıldığı savaşları 1606 yılından başlayarak kaybetmeye başlamış ve birçok yenileme çabalarına karşın 1826 yılında kaldırımıştır. Bu ordunun yükselen (apex) yılları 1451-1606 arasında olmaktadır.

Devleti’nin beylik-devlet siyasetinden imparatorluk siyasetine geçişi imparatorluk içinde bağımsız güç bırakmak istemeyen, merkezi otoriteyi devşirme-kapıkulu-yeniçeri-enderun sistemiyle sağlamlaştırmak isteyen II. Mehmed ile başlamıştır. Bu dönemde birçok ocaklardan birisi olan Yeniçeri ocağı olarak adlandırılan ve devşirmelerden kurulan ocağın ordu ve siyasette büyük yeri ve etkisi vardır.

Birimler

Piyade

Solaklar

Solaklar, genelde yaya birlikti. Solaklar Padişahın bindiği atın sağında giderler.

Yeniçeri

II. Mehmed Yeniçeri ocağına büyük önem vermiş Çandarlı ailesinden sonra vezir-i azamlığa devşirme-kapıkulu kökenliler getirilmeye başlanmış ve yeniçeri-devşirme aristokrasisi Cem ve II. Beyazıt arasında çıkan taht kavgasında belirleyici rol oynayarak tımarlı sipahi-Türk aristokrasisine karşı üstünlük sağlamışlardır.

Yaya Birimler
Yeniçeri (18. yüzyıl) Yeniçeri ağası (18. yüzyıl) Yeniçeri (16. yüzyıl) Yeniçeri ağası (16. yüzyıl) Yeniçeri ağası (16. yüzyıl) Solaklar (16. yüzyıl)

Atlı Birlikler

Atlı birlikler. Silahtar Sipahi

Atlı Birlikler
Kazasker Sipahi Silahdar Silahdar Agha

Ağır Silahli Birlikler

Topçu Ocağı, Top Arabacılar Ocağı, Humbaracı Ocağı, Lağımcılar

Ağır Silahlı Birimler
Topçu, 1551 Topçu Cebeci Ağır Silahlılar

Organizasyon (Teşkilatlanma)

Osmanlı ordu teşkilatı, Anadolu Selçukluları, İlhanlılar ve Memlüklüler devletlerinin ve Roma İmparatorluğunun askeri teşkilat yapılarından belirli ölçülerde yararlanılarak kurulmuştur. Osmanlı Devletinin temeli atılırken süvari olan beylik kuvvetlerinin yerine Vezir Alaâddin Paşa ile Kadı Cendereli Kara Halil'in tavsiyeleriyle Türk gençlerinden oluşan ayrı ayrı biner kişilik yaya ve müsellem isimleriyle muvazzaf iki sınıf piyade ve süvari kuvveti kuruldu.

Kapıkulu Sistemi

Kapıkulu Ocağı Kapıkulu piyadeleri ve süvarilerinden oluşmuştur. Kapıkulu Piyadeleri; Acemi Ocağı, Yeniçeri Ocağı, Cebeci Ocağı, Topçu Ocağı, Top Arabacılar Ocağı, Humbaracı Ocağı, Lağımcılar, Sakalar, Solaklar Kapıkulu Süvarileri ise Silahtar, Sipahi, Sağ Ulufeciler, Sol Ulufeciler, Sağ Garipler, Sol Garipler'den oluşmaktaydı.

Eyalet Sistemin

Eyalet Sistemi Yerli Kulu ve Serhat Kulu askerleri olarak ayrilir. Yerli Kulunda Azab, Sekban, Tüfenkçi, İcareli birimleri bulunmata. Serhat Kulu birlikleri ise Deliler (Deli), Gönüllüler, Besliler, Topraklı Süvari, Tımarlı Sipahiler ve Akıncılar olmakta idi.

Personel

Rütbeler

Osmanlı Ordusu'nun Başkomutanlık görevini Padişahlar yapmışlardır.

Piyadeleri "yaya”, süvarileri ise "müsellem” şeklinde adlandırılmıştı. Kapıkulu Ocakları'nın kuruluşuna kadar savaşlarda fiili olarak hizmet gördüler.

Osmanlı Devleti’nin beylik-devlet siyasetinden imparatorluk siyasetine geçişi imparatorluk içinde bağımsız güç bırakmak istemeyen, merkezi otoriteyi devşirme-kapıkulu-yeniçeri-enderun sistemiyle sağlamlaştırmak isteyen II. Mehmet ile başlamıştır.

Modernizasyon çalışmaları

Gerileme döneminde, Avrupa örnek alınmaya çalışılmış, teknik ve ekonomik alanlarda yapılanmaya gidilirken Donanmanın yenilenmesi gibi askeri birtakım yenileşme çabalarına gidilmiştir. Ancak:

• III. Murat döneminden itibaren kapıkulu ocaklarına kanunlara aykırı asker alınarak sayılarının artırılması.
• Yeniçerilerin geçim sıkıntısını ileri sürerek askerlik dışında işlerle uğraşmaları
• İltizam sisteminin yaygınlaşması üzerine tımar sisteminin önemini kaybetmesi ve eyaletlerde asker yetiştirilmemesi
• Avrupa’da meydana gelen harp teknolojisindeki gelişmelerin takip edilmemesi, gibi etkenler Osmanlı askeri sisteminin bozulmasına neden olmustur.

Büyüklüğü

Kuvvet

Orduda muvazzaf askerlerin yanında savaş ve olağanüstü durumlarda çağrılan ek kuvvetler de bulunuyordu. 1610'da, 203.000 kişilik Osmanlı ordusunun mevcudu aşağıdaki gibidir.

Asker Sınıfı

Sayısı

Kapu kulu askeri Yeniçeriler (Piyade) Acemi oğlanları ve bostancılar Cebeciler (Silâhlara bakanlar) Topçular Top arabacıları Kapıkulu süvarileri Altı bölük halkı Sefere padişahla beraber giden saray halkı Kapı kulu mevcudu toplamı Eyalet Askeri Tımar ve Zeamet sahibi sipahi cebelileri; Rumelide Yörükler Bundan sefere giden Rumelide Müsellemler Bundan sefere gidenler Anadolu eyaletinde piyade ve müsellemler Bundan sefere gidenler

37. 627 9. 406 5. 730 1. 552 684 20. 869 12. 971 88. 839 115. 000 38. 820 6. 470 30. 570 5. 095 26. 500 6. 900

Gelirleri

1660'larda Osmanlı-Avusturya Savaşları sırasında günlük asker ücretleri(akçe)

Birlik	Komutan	Er
Anbarcı	15	9
Azeb	35	8
Çavuş	30	15
Cebeci	30	9
Faris	40	17
Gönüllü	70	15
Kapudan	60	9
Kâtib	30	15
Martolos	35	8
Mehter	15	13
Müstahfız	55	9
Sekban	12	8
Topçu	25	12
Yeniçeri	25	6

Resimler

• Çırak Esnaf Esnaf Çırağı
  Usta Küçük Rütbeli Yeniçeri Subayı
  Kalyoncu Yelkenli Gemi Efradından
  Tulumbacı' Yeniçeri Ocağında Etfaiye Eri]]

• Cebehane Karakullukçusu Cephane Muhafızı
  Cabehane Çorbacısı Cephane Subayı
  Bostancı Saray Muhafızı
  Satır Tören Kıtası Eri]]

• Kalpaklı
  Şubara Neferi
  Nizamı Cedid Neferi
  Şubara Neferi III. Selim Kurduğu Yeni Ordu Erlerinden]]

• Humbaracılar
  Tımarlı
  Ulufeli
  Tımarlı Subayı]]

• Kulluk Neferi Karakol Bekleyen Yeniçeri
  Keçeli Yeniçeri Neferi
  Odabaşı Yeniçeri Kışlası Amiri
  Kulluk Bayrakdarı Karakol Amiri]]

• Salma Neferleri Padişahın Ziyaretlerinde Maiyet Efradından
  Nöbetçi Kale Muhafızı
  Haseki Ağa Yeniçeri Ocağında İtibarlı bir Sınıftan Kimse]]

• Yol Haseki Saray muhafız subayı
  Çuhadar Padişahın giyeceklerini muhafaza edip taşıyan
  Bölükağası Yeniçeri bölük kumandanı]]

• Osmanlı Ordusu Muharebe Sancağı 1453-1798

• Osmanlı Ordu Sancağı 1793-1923

• Topçu Sancağı

• Humbaracı Sancağı

• Gönüllü Sancağı

• Dört Bölükler Sancağı

• Yeniçeri Sancağı

• Paşalara Mahsus Sancak

• Silahtar Bölüğü Sancağı

• Sipahi Sancağı

• Sipahi Bölüğü Sancağı

• Padişahın Şahsına Mahsus Sancak

• Padişahın Şahsına Mahsus Sancak

• Siyah Başıbozuk Askerin Yağlıboyası 1869

• Sipahi

• Sipahi

• Sipahi

• Akıncı

• Mehter takımı

• Yeniçeri askerleri

Kaynakça

• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1988). Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları: Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı. Ankara: Türk Tarih Kurumu. ISBN 975-16-0056-1.